Mes nuits feront écho: verdient distributie in Nederland (Sophie Goyette, 2016)

Gerwin van der Pol

2017-17. Éliane (Éliane Préfontaine), een jonge vrouw die haar ouders in een ongeluk heeft verloren verdient wat geld als entertainer bij kinderfeestjes. Ze praat met de gastvrouw over haar misgelopen carriére als muzikante, en de vrouw praat openhartig over hoe haar leven is verlopen. In volgende scènes zien we Éliane in gesprekken met anderen, en hoe ze van dag tot dag leeft. Ze komt in Mexico terecht, via een toevallige ontmoeting met Romes, een man die haar in huis neemt om pianolessen aan zijn zoon te verzorgen. Ze trekt erop uit met Romes, de natuur in. Meer en meer krijgt de camera aandacht voor de dromen, wensen en herinneringen van Romes. Na een droom over zijn overleden moeder gaat hij zijn vader, Pablo opzoeken, en besluit met hem, op diens verzoek, China te bezoeken.

Vergeet de plotbeschrijving.

Vergeet de plotbeschrijving, die is slechts aanleiding om deze drie personages te volgen en verstilde cinema te maken, zonder dat het al te bizar en excentriek wordt. Het verhaal wordt helder verteld, de personages worden meestal gefilmd volgens de regels van de klassieke cinema. Maar toch ontstaan een aantal bijzondere momenten. Ondanks de betrekkelijk korte duur van de film (98 minuten) wordt voor elke scène veel tijd uitgetrokken, en enkele scènes zelfs extreem lang. De personages vertellen niet veel, en dat zwijgen wordt ook geregistreerd. En als ze iets zeggen dan is het meteen direct en persoonlijk, openhartig over wie ze (zouden willen) zijn en wat hun dromen zijn. Daarbij delen ze een bijzondere omgang met de werkelijkheid, zo gebruikt Éliane de dood van haar ouders als een kracht, in plaats van in zelfmedelijden te vervallen.

In de dromen is vaak sprake van bergen, die voor de personages verschillende positieve betekenissen hebben. Omdat de personages veelal in de natuur rondlopen en bergen zien, en we veel via hun ogen zien, is niet altijd duidelijk of we naar een berg in hun werkelijkheid kijken, of naar een berg in hun dromen.

Dat effect wordt versterkt doordat de camera heel vaak een positie kiest achter de personages, zodat we hun achterhoofden zien. Een ongebruikelijk cameraperspectief dat grote voordelen biedt: op die manier deelt de toeschouwer het zicht met de personages. En omdat de personages voor zich uit praten en filosoferen over het leven en hun dromen, wordt de taal abstract. We zien het niet uit hun mond komen, de woorden zingen zich los van de personages en worden op die manier poëzie. Het is zelfs niet meer met zekerheid te zeggen of de personages de woorden spreken of denken.

Onderlinge verbondenheid

Omdat alle drie hoofdpersonages op momenten zo over hun leven praten, ontstaat er een soort onderlinge verbondenheid, alsof ze via hun gedachten met elkaar communiceren. Dat gebeurt natuurlijk niet echt, maar de film creëert wel een bepaalde gevoeligheid waarin dat zou kunnen bestaan.

Wat de film probeert uit te drukken, als film, wordt ook op meerdere manier besproken. Zo spreken de personages over het mooiste van kijken naar de horizon is wanneer je niet meer kunt zien waar het water overgaat in de lucht.

Zo betekenen de beelden meer dan wat ze laten zien. En alsof dat al niet bijzonder genoeg is, is er het aller-, allerlaatste shot van de film dat de betekenis van de hele film nog eens totaal omvergooit. Veel magischer kan film niet zijn. Met prachtige muziek ook nog van de hoofdrolspeelster.