Gerwin van der Pol
2017-7. De overgestileerde film Nocturnal Animals beschrijft het lege leven van de rijke galeriehoudster Susan Morrow (Amy Adams). Haar huwelijk is over de houdbaarheidsdatum wanneer ze een manuscript van een roman ontvangt van haar ex, haar eerste liefde. Hij was tijdens hun relatie het boek al begonnen en biedt het nu ter lezing aan. Ze raakt gegrepen door het boek en kan aan niets anders meer denken. Wat ze leest krijgen we als toeschouwer in fragmenten te zien. Daarmee zien we dus twee films: de film over Susan en de boekverfilming. De manier waarop die twee films met elkaar vervlochten raken is de belangrijkste attractie van Nocturnal Animals. De boekverfilming vertelt het gruwelijke verhaal van een man wiens vrouw en dochter ontvoerd worden, en hoe hij dat verwerkt. De film is een thriller en schuwt het geweld niet, noch het tonen van ondraaglijk onrecht. Voortdurend is de vraag wie die man is, en in hoeverre alles fictie of werkelijkheid is. Wat zegt die roman over Susans ex, en wat zegt het dat ze zo geboeid is over Susan zelf, en over haar relatie met haar ex? De onzekerheid hierover wordt door de ingenieuze constructie van de film optimaal uitgebuit, al trekt soms de montage wel erg evidente parallellen tussen beide verhalen.
Positief is ook dat de film er schitterend uitziet, natuurlijk ook omdat dat het vak is van regisseur Tom Ford die ook in de modewereld een grote naam is. Alle getoonde objecten, kleding, juwelen, kunstwerken zijn van beroemdheden, en bij de aftiteling volgt een lange lijst van hun beeldmerken. Tegelijkertijd is die nadruk op de echtheid van de objecten wat vreemd, omdat het gaat om postmoderne kunstenaars, zoals Jeff Koons, die juist het verschil tussen grote kunst en het alledaagse, tussen origineel en kopie, ter discussie stellen. Dus ook al staat er een echt, heel groot, Jeff Koons’ kunstwerk in Susans achtertuin, en wordt dat bevestigd door de aftiteling, dan begrijpt de film, als film, niet zo goed dat dat pronken met kunst onzinnig is. Het is ook iets waarom we het personage van Susan niet goed kunnen begrijpen. Als galeriehoudster van typisch postmoderne kunst leidt ze een inhoudsloos leven, en ze heeft nauwelijks nog binding met haar enthousiaste medewerkers. Maar waar de film ons uitnodigt medelijden te hebben met haar lege leven, denkt de toeschouwer alleen maar: als je je zoveel waarde hecht aan dingen die geen betekenis hebben, en daarmee je leven inhoud wilt geven, dan is het alleen maar logisch dat je niets ‘voelt’.
En hoe zit het dan met de romanverfilming? Daarin is eerder teveel emotie en lijden. Hier is niet de vraag of de toeschouwer begrip en medelijden heeft, de vraag is eerder of het wel verantwoord is om met die emoties mee te gaan.
Schoonheid die volstrekt zeggingsloos is
Dat levert een ingewikkelde, onevenwichtige kijkervaring op. Aan de ene kant schoonheid die volstrekt zeggingsloos is, aan de andere kant gruwelijkheid/lelijkheid die te fascinerend is. Als dat in balans was geweest, was het te verdedigen. Maar de film is in eerste en laatste instantie een betoog over Susan, en de romanverfilming dient om iets over haar duidelijk te maken. Dan is het vreemd dat de romanverfilming de meeste screentijd krijgt en de aandacht opslokt. Ook helpt niet dat Susan geacteerd wordt door Amy Adams, die niet krachtig genoeg is om in de weinige scènes die ze heeft een mens van vlees en bloed, en een gekweld leven voor te stellen.
Bij het verlaten van de bioscoop liep ik tegen een billboard met reclame voor Tom Fords parfum op – Gerwin van der Pol.
Hoofdonderwerp van de film is om vergelijkingen te trekken tussen kunst en het ‘echte leven’ – de roman die Amy leest en haar ‘leven’. Doordat de film dat blijft herhalen, gaat de toeschouwer ook buiten het verhaal daar mee verder. En dat keert zich tegen de film. Zo gaan we regisseur Tom Ford vergelijken met het merk Tom Ford.
Tussen zijn nadruk op echtheid van de kunst in zijn film, versus de fake van de kunstwereld. En zelfs de muziek van Abel Korzeniowski is afwisselend schitterend origineel en plat plagiaat. Ik zou ook kunnen stellen dat daarmee beeld en geluid mooi in balans zijn.